Smaller Default Larger

Historia bibliotek działających w rejonie obecnego Powiatu Wołomińskiego rozpoczyna się na początku
XX wieku, a ściślej w roku 1907. Wtedy to w  Radzyminie powstała pierwsza biblioteka publiczna.

 

W tamtych latach mieszkańcy gminy Dąbrówka (wówczas gminy Małopole, z siedzibą w Dąbrówce) mieli dostęp do książek rozprowadzanych przez działaczy Polskiej Macierzy Szkolnej, Związku Młodzieży Wiejskiej i Stronnictwa Ludowego. Pierwsze informacje potwierdzające istnienie Biblioteki na naszym terenie można odnaleźć w kronice Szkoły Podstawowej im. C. K. Norwida w Dąbrówce Została ona opracowana przez Pana Stanisława Karłowicza. W swoich wspomnieniach pisze on o właścicielu dworku w Głuchach, architekcie Bolesławie Jeziorańskim (twórcy pomnika Tadeusza Kościuszki) jako organizatorze, wspólnie z Piotrem Fluksem Biblioteki w Dąbrówce. Piotr Fluks był znanym działaczem naszej gminy. Doskonale rozumiał potrzebę szerzenia kultury polskiej poprzez książkę, a tym samym upowszechniania czytelnictwa. Posiadał własną bibliotekę, książki bardzo chętnie udostępniał mieszkańcom. Głównie dzięki jego staraniom i podobnych mu ludziom oraz przy przychylnym nastawieniu władz samorządowych w 1923 roku powołano do życia Bibliotekę Samorządową z siedzibą w Dąbrówce.


Wg dostępnych źródeł pierwsza oficjalna placówka biblioteczna mieściła się w drewnianej chacie pokrytej strzechą, przy obecnej ulicy Tadeusza Kościuszki. W momencie jej powstania księgozbiór liczył około 300 tomów. Książki zostały zinwentaryzowane i opatrzone zieloną pieczęcią w kształcie elipsy z napisem: „Biblioteka Zarządu gminy Małopole Nr…w Dąbrówce”. (Oryginalny odcisk tej pieczęci znajduje się w kronice Biblioteki).

 

Pierwszym bibliotekarzem został Piotr Fluks, natomiast w 1937 roku Bibliotekę powierzono Zofii Schott, która posiadała określone kwalifikacje: ukończony kurs bibliotekarski.


Biblioteka Samorządowa działała do wybuchu II wojny światowej. Do 1939 roku księgozbiór został powiększony o 1300 woluminów, na które składały się pozycje z zakresu literatury rolniczej, religijnej, powieści, romanse oraz dzieła klasyków. Korzystało z niego 30 czytelników. Wg wspomnień najstarszych mieszkańców często całe rodziny, sąsiedzi spotykali się w jednej izbie, by przy lampie naftowej wspólnie poznawać losy bohaterów książkowych oraz dzieje naszego narodu.


W czasie okupacji administracja niemiecka zamknęła działalność biblioteki. W latach wojennych ludzie zajęci codziennymi troskami i walką o przetrwanie niechętnie czytali. Ale jak możemy przeczytać w kronice GBP: „ (…) byli i tacy, którzy potrzebowali książki i znów wędrowali do Pana Fluksa, który udostępniał swoje księgozbiory. Tak było przez całą okupację”.


W wyniku działań wojennych, w sierpniu 1944 roku większość zabudowań spłonęła, w tym budynek Urzędu Gminy. Ogień zniszczył dokumenty biblioteczne, jak również większość księgozbioru. Z liczby 1600 woluminów ocalało ok. 500. Głównie były to książki, które znajdowały się u czytelników. Niewielką część ocalili pobliscy mieszkańcy. W płomieniach zginęło wiele innych, bezcennych dziś dokumentów m. in. księgi tzw. ludności stałej założone jeszcze w czasach cara Mikołaja, pisane po rosyjsku.

 

Represje okupantów przyniosły bardzo poważne straty gospodarcze i kulturalne. Po zakończeniu wojny
na terenie ówczesnego powiatu radzymińskiego nie istniała żadna biblioteka.


W materiałach odnalezionych w Państwowym Archiwum w Grodzisku Mazowieckim (sprawozdania
z działalności Gminnej Rady Narodowej Gminy Małopole, do dnia 30 czerwca 1945) w punktach dotyczących spraw oświaty i kultury możemy przeczytać:„(…)3. Stan szkolnictwa jest bardzo ciężki. W czasie działań wojennych w sierpniu 1944 r. uległy spaleniu dwie szkoły: w Dąbrówce 4 – ro klasowa, w Józefowie dwuklasowa. Budynki były drewniane. Pomoce szkolne: ławki, mapy itp. Zniszczone.
4. Odbudowa życia kulturalnego postępuje bardzo powoli. Biblioteka została w czasie działań wojennych zniszczona. Kina i teatru nie ma. Zabytków na terenie gminy nie ma.”


Natomiast w kolejnych sprawozdaniach obejmujących okres od 1 lipca do 31 sierpnia 1946 roku czytamy: „(…)życie kulturalno – rozrywkowe nie istnieje. Sprawa powyższa jest kwestią przyszłości. Podniesienie dobrobytu materialnego spowoduje automatycznie głód życia kulturalnego”. 


Działalność biblioteki została reaktywowana dopiero w 1948 roku. Na posiedzeniu Zarządu Gminy Małopole
w dniu 18 października 1948 roku jednym z punktów obrad była sprawa biblioteki: „Wójt Gminy przedstawia sprawę, że w najbliższych dniach zostanie uruchomiona biblioteka gminna, w lokalu szkolnym oraz że Ob. Pachulska Sabina – pracowniczka gminna została wysłana na 7 dniowy kurs bibliotekarski do Płocka i w związku z tym należy ustalić opłatę za wypożyczanie książek, wobec tego Zarząd Gminy po krótkiej dyskusji postanowił pobierać opłatę za wypożyczenie książek po jednym złotem od książki, za każdy rozpoczęty dzień posiadania książki, a to z tego względu, żeby książek nie przetrzymywać, a jak najszybciej je czytać. Wpisu pobierać po 50 zł.”


Niestety nie udało się odnaleźć żadnych informacji potwierdzających zatrudnienie p. Pachulskiej w Bibliotece, ani pobierania opłat za książki, natomiast z protokołów posiedzeń Komisji Oświatowej wynika, że Bibliotekę w latach 1948 – 1949 prowadziła przedwojenna bibliotekarka – Zofia Schott.


W chwili ponownego otwarcia placówki księgozbiór liczył 500 tomów, z którego korzystało 38 osób. W 1949 roku ilość książek wynosiła 511 sztuk, natomiast dwukrotnie wzrosła liczba czytelników - 76 osób. W ciągu roku odnotowano 3220 wypożyczeń. Biblioteka włączała się także w organizację przedsięwzięć kulturalnych, m. in. w Obchody Święta Oświaty, Książki i Prasy. Księgozbiór nadal mieścił się na pierwszym piętrze Urzędu Gminy, w pomieszczeniu o powierzchni ok. 21 m2. Książki leżały w pudłach na podłodze lub w oszklonych szafach, z innymi dokumentami. Nie były oprawione, ani zinwentaryzowane.


Również w maju 1949 roku uchwałą Gminnej Rady Narodowej, zatwierdzonej przez Powiatową Radę Narodową w Radzyminie zmieniono nazwę gminy z Małopole na Gminę Dąbrówka.

 

W latach 1950 – 1951 bibliotekę prowadziła Irena Kaczmarczyk. Utworzyła ona 4 punkty biblioteczne
w miejscowościach: Małopole, Trojany, Zaścienie i Słopsk. W 1951 roku, na mocy Uchwały Gminnej Rady Narodowej nr 14/7/51 z dnia 31 maja, utworzono czytelnię działającą przy Bibliotece Gminnej, otwartą
we wtorki, czwartki, piątki oraz co drugą niedzielę w godz. od 17.00 do 20.00.

 

Z końcem 51 r. Irena Kaczmarczyk odeszła z pracy, a od dnia 15 grudnia 1951 r. pracownikiem Biblioteki została Halina Kuchta. Kolejne zmiany kadrowe nastąpiły w 1953 roku, kiedy to Halinę Kuchtę zastąpiła Jadwiga Zielecka. Trwało to jednak tylko rok, gdyż w 1954 obowiązki bibliotekarza pełnił Stefan Waś.

 

W listopadzie 1955 roku nastąpiło oficjalne otwarcie Gromadzkiej Biblioteki Publicznej w Dąbrówce. Pierwszym Kierownikiem Biblioteki została Halina Waś. Księgozbiór liczył wówczas 2210 tomów, w tym 834 woluminy zostały przekazane jako dar Warszawskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej. Założono księgi inwentarzowe i od tego właśnie momentu datuje się powstanie naszej Biblioteki. W pamiętnym roku 55 zarejestrowano 281 czytelników i odnotowano 2344 wypożyczenia. Biblioteka nadal mieściła się na I piętrze Urzędu Gminy. Z powodu trudnych warunków lokalowych jej działalność w owym czasie ograniczała
się wyłącznie do udostępniania księgozbioru.


 W 1958 roku Halina Waś powołała do życia 5 punktów bibliotecznych, mieszczących się w domach prywatnych. W tamtych czasach upowszechnianie książki i czytelnictwa na terenach wiejskich nie należało
do łatwego zajęcia. Należy podkreślić, że nie było jeszcze rozwiniętej komunikacji, a wioski oddalone były
od siebie po kilka kilometrów. Bibliotekarka musiała bardzo często przebyć te drogę pieszo, aby wymienić książki przeczytane na nowe. Pomimo tak trudnych warunków cały czas wzrastała liczba czytelników
i wypożyczeń. 


W roku 1967 księgozbiór Biblioteki liczył 4297 egzemplarzy, zarejestrowano 1240 czytelników i wypożyczono 10315 książek. Rok 1968 przyniósł pozytywne zmiany. Biblioteka została przeniesiona do poniemieckiego baraku, zajmowanego wcześniej przez szkołę podstawową. Został on gruntownie odnowiony, zakupiono niezbędne wyposażenie. Lokal o powierzchni 40 m2 pozwolił na zorganizowanie mini - czytelni. Zaczęto prenumerować czasopisma. Poprawa warunków lokalowych umożliwiła prowadzenie dodatkowej działalności kulturalnej tzn. konkursów czytelniczych, odczytów, lekcji bibliotecznych, pogadanek, spotkań autorskich.

 

Nie można jednak powiedzieć, że były to warunki idealne. Barak był bardzo niski, ciemny, wykonany
z prymitywnych materiałów budowlanych. Szczególnie trudne warunki panowały w okresie zimy.
W roku 1970 nastąpiły zmiany kadrowe. Halina Waś odeszła na emeryturę, a funkcję Kierownika Biblioteki powierzono Danucie Kaszubie (Kołodziejczyk).


Lata siedemdziesiąte przyniosły reformę administracyjną Polski w związku z czym gmina Dąbrówka znalazła się w województwie ostrołęckim. Od 1975 r. nadzór merytoryczny nad Biblioteką objęła Wojewódzka Biblioteka w Ostrołęce. Jednak ze względu na dużą odległość, która dzieliła obie placówki funkcję tę pełniła Biblioteka Publiczna w Wyszkowie. Wtedy też Kierownik GBP w Dąbrówce objęła patronatem dwie Filie biblioteczne (mieszczące się w Józefowie i Guzowatce), powstałe z dawnych bibliotek gromadzkich.

 

W chwili utworzenia Filii w Józefowie Kierownikiem była Henryka Rucińska, a od 1984 funkcję te sprawowała Maria Czarnowska. Kierownikiem Filii w Guzowatce była Teresa Majewska, a od 1980 roku Krystyna Pachulska.

 

Oprócz działalności filii Biblioteka dodatkowo rozszerzała swoją działalność poprzez organizację punktów bibliotecznych. Na terenie naszej gminy powstała wówczas sieć 19 punktów.


Na przełomie lat 80 – tych i dziewięćdziesiątych Biblioteka Gminna przeżywała wzloty i upadki. Zmianom ulegała nie tylko liczba czytelników, ale też w wyniku selekcji książek przestarzałych i zniszczonych, liczba księgozbioru. Na spadek liczby czytelników i wypożyczeń duży wpływ z pewnością miały częste wyjazdy kierownika do Filii i punktów bibliotecznych. Należy dodać, że obsada Biblioteki w tamtych czasach była jednoosobowa.

 

Zatrudnienie dodatkowej osoby stało się koniecznością z chwilą podjęcia dalszej nauki przez Panią Kołodziejczyk. W latach 1980 - 1983 w Bibliotece pracowała Krystyna Sekunda, w 1984 roku Zuzanna Kaczmarczyk, a od 1985 roku zatrudniona została Henryka Kurzątek.


Rozwój sieci telewizyjnej, video wypierały książkę i były skutkiem obniżenia poziomu czytelnictwa. Stopniowo likwidowano kolejne punkty biblioteczne. Wiązało się to z większymi wymaganiami czytelników, którzy potrzebowali więcej książek o tematyce popularno - naukowej, a te w większości mogli znaleźć wyłącznie w Bibliotece Gminnej.


W 1989 roku, dzięki staraniom ówczesnych władz Urzędu Gminy placówka została przeniesiona do prywatnego domu, mieszczącego się na ulicy Kościelnej, gdzie na jej działalność wynajęto i adoptowano dwa pomieszczenia (wypożyczalnię i pokój do opracowywania zbiorów) o łącznej powierzchni 70 m2.


W latach 1990-91 nastąpiły zmiany organizacyjne i kadrowe w Filiach bibliotecznych. W 1990 roku Maria Czarnowska odeszła na emeryturę, a pracę w Filii w Józefowie rozpoczęła Wiesława Kuchta. Natomiast w 1991 roku w związku z małą liczbą czytelników i wypożyczeń zlikwidowano Filię w Guzowatce.

 

Nowa siedziba GBP w Dąbrówce stworzyła nowe możliwości. Lepsze warunki lokalowe oraz dostateczne finansowanie placówki przez władze samorządowe pozwalały na systematyczne uzupełnianie księgozbiorów, a tym samym na lepsze zaspokojenie potrzeb czytelników.


Ze środków finansowych Funduszu Rozwoju Kultury, który finansował w tym czasie biblioteki, zakupiono telewizor kolorowy, magnetowid, radiomagnetofony dla GBP i Filii w Józefowie. Rozpoczęła się nowa era
w działalności Biblioteki. Organizowano wycieczki, spotkania z pisarzami, ciekawymi ludźmi, dyskoteki
i konkursy. Od 1991 roku, pod kierunkiem Pani Kołodziejczyk działała grupa teatralna „Satyrki”, którą tworzyli uczniowie Szkoły Podstawowej w Dąbrówce. Zaowocowało to systematycznym wzrostem liczby osób korzystających z usług biblioteki, a tym samym rozwojem czytelnictwa. O ile w 1990 roku liczba księgozbioru wynosiła 12069 woluminów, z którego korzystało tylko 302 czytelników i odnotowano 5518 wypożyczeń, to w roku 1998 r zarejestrowano 543 czytelników i 8754 wypożyczenia. Księgozbiór Biblioteki liczył 10172 książki.


W 1998 roku z pracy odeszła Danuta Kołodziejczyk natomiast od 1999 r Kierownikiem Biblioteki została Anna Karłowicz. Biblioteka ponownie została przeniesiona na ul. Tadeusza Kościuszki 14. W przestronnych pomieszczeniach, na parterze UG znajdowała się oddzielna wypożyczalnia i czytelnia spełniająca funkcję świetlicy.

 

Kolejna reforma administracyjna ponownie zmieniła przynależność Gminy Dąbrówka, która powróciła
do powiatu wołomińskiego i województwa mazowieckiego. W 2000 roku nastąpiły zmiany organizacyjne. Biblioteka Publiczna została włączona w strukturę Gminnego Centrum Kultury, a pani Karłowicz objęła stanowisko kierownika nowopowstałej instytucji. W chwili reorganizacji placówki księgozbiór liczył 10699 woluminów, w ciągu roku zapisano 694 czytelników i wypożyczono 9539 książek.

 

Od listopada 2001 roku do 30 kwietnia 2002 roku obowiązki kierownika Biblioteki i Gminnego Centrum Kultury pełniła Elżbieta Ambroziak, a po konkursie przeprowadzonym przez Zarząd Gminy pracę w Gminnym Centrum Kultury i Gminnej Bibliotece Publicznej rozpoczęła Anna Maniecka.

 

W 2004 roku, w związku modernizacją budynku Urzędu Gminy działalność Biblioteki była częściowo ograniczona. Warto jednak było „pomęczyć się” kilka miesięcy. Od stycznia 2005 roku Biblioteka mieści się w budynku Gminnego Centrum Kultury. Czytelników oraz miłośników książek zapraszamy do wypożyczalni dla młodzieży i dorosłych, wypożyczalni dla dzieci oraz przestronnej czytelni.


Również w 2005 roku Biblioteka obchodziła jubileusz 50 – lecia swojej działalności. W dwudniowych obchodach udział wzięli przedstawiciele władz samorządowych, czytelnicy, przyjaciele Biblioteki oraz mieszkańcy Gminy Dąbrówka. Były życzenia, toasty oraz prezenty. Wręczono również nagrody i pamiątkowe dyplomy najaktywniejszym czytelnikom. Gościem specjalnym obchodów była Marta Fox – jedna z najbardziej popularnych ówcześnie powieściopisarek polskich. Ale w bogatym programie obchodów znalazły się  również koncert, projekcja filmowa, dyskoteka. Nie zabrakło konkursów i zabaw związanych z ulubionymi bohaterami książkowymi. W jubileuszowym roku Księgozbiór Gminnej Biblioteki Publicznej w Dąbrówce liczył 11.528 woluminów. Zarejestrowano 527 czytelników. W ciągu roku wypożyczono 8.064 książki, 511 czasopism oraz 1.176 dokumentów audiowizualnych.


W 2008 roku Rada Gminy Dąbrówka podjęła Uchwałę w sprawie podziału Gminnego Centrum Kultury
w Dąbrówce poprzez wydzielenie Gminnej Biblioteki Publicznej. Tak więc data 2 października 2008 r. na trwałe zapisze się w historii placówki, w tym bowiem dniu Biblioteka ponownie staje się odrębną samodzielną instytucją kultury. W chwili wydzielenia księgozbiór Biblioteki liczył 12843 woluminów natomiast księgozbiór filii w Józefowie 6049 książek.


W roku 2012 nastąpiła rozbudowa i modernizacja Gminnej Biblioteki Publicznej w Dąbrówce. Dzięki pozyskanym środkom unijnym diametralnie zmieniły  się warunki lokalowe. Biblioteka stała się instytucją XXI wieku.  Na dzień dzisiejszy tj. marzec 2014 księgozbiór Biblioteki liczy  14578 woluminów  Nadzór merytoryczny nad biblioteką sprawuje Biblioteka Powiatowa w Wołominie oraz Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Wojewódzka, z siedzibą przy ul. Koszykowej 26 w Warszawie.

KALENDARZ WYDARZEŃ

Pn Wt Śr Cz Pt So N
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30